روش صحیح معاینه پستان توسط خود شخص: 

خودآزمایی پستان، معاینه پستان توسط خود فرد است.  در هر ماه، تنها ۱۰-۱۵ دقیقه وقت زمان میبرد. با معاینه ماهیانه پستان، با خصوصیات  و بافت پستان خود آشنا می‏شوید و در صورت بروز هرگونه تغییر در مراحل اولیه قادر به تشخیص آن خواهید بود. البته این نوع معاینه نمی‏تواند جایگزین معاینه بالینی توسط پزشک یا ماموگرافی شود، لکن در فاصله مراجعات پزشکی، فرد را محافظت می‏کند.

بنابراین؛ معاینات منظم در فواصل۱۲- ۶ ماه توسط پزشک و انجام ماموگرافی در سنین بالای 40 سال و سونو گرافی طبق نظر پزشک، باید همراه با خودآزمایی پستان انجام شود.

  زمان انجام خودآزمایی پستان
خودآزمایی باید هر ماه در تاریخ معین و به روش مشخصی انجام شود. بهترین زمان انجام معاینه روز 7 تا 10 عادت ماهیانه است. در این زمان پستان‏ ها کمترین حساسیت را دارند در نتیجه انجام معاینه راحت‏ تر و نتیجه دقیق ‏تر خواهد بود.
در زنانی که یائسه هستند و یا به هر علت عادت ماهیانه نمی‏شوید خودآزمایی پستان را در یک روز مشخص در هر ماه، مثلاً روز اول ماه، انجام  دهید. در خانم‏های شیرده، بهتر است معاینه پس از شیردادن به نوزاد و تخلیه شیر از پستان انجام شود.

نحوه انجام خودآزمایی پستان

این روش شامل دو مرحله است:

• نگاه کردن
• لمس کردن ( توسط خود فرد)

نگاه کردن: در برخی موارد، بیماری ‏های پستان به ویژه سرطان‏ های پستان باعث بروز تغییراتی در ظاهر پستان می‏شوند که با نگاه کردن به پستان‏ ها قابل تشخیص است. بنابراین لازم است که با ظاهر پستان‏ های خود آشنا باشید تا بتوانید هرگونه تغییرات احتمالی را در آنها تشخیص دهید.
 

نگاه کردن شامل ۴ مرحله است:

• دست‏ها را در دو طرف بدن به حالت آویزان قرار دهید و به پستان نگاه کنید.
• دست‏ها را از کنار سرتان صاف بالا بکشید.
• دست‏ها را از آرنج خم کنید و به کمر فشار دهید (دست‏ها را به کمر بزنید و فشار دهید).
• دست‏ها را صاف به جلو بکشید و کمی به سمت جلو خم شوید.

 در هر یک از وضعیت ‏های بالا، پستان را به دقت نگاه کنید. هرگونه تغییری شامل؛ تغییرات شکل ظاهری، عدم تقارن پستان‏ها (در صورتی که از قبل بوده باشد مثلا مادرزادی، از دوران بلوغ یا پس از شیردهی مسئله مهمی نیست)، قرمزی یا زخم پستان، پوسته پوسته شدن نوک پستان، ترشحات خونی یا خون آبه ، انحراف نوک پستان‏ها، برآمدگی در قسمتی از پستان یا برجستگی عروق در قسمتی از پستان، فرورفتگی پوست یا نوک پستان مهم است و باید مورد بررسی قرار گیرد.

لمس کردن: 

برای معاینه صحیح پستان‏ها در هنگام لمس کردن، بهتر است از قسمت انتهایی بند آخر ۳ انگشت میانی دست‏ها (نه نوک انگشتان) استفاده کرد. این قسمت را اصطلاحاً از سایر نقاط است. هیچ وقت پستان را بین انگشت فشار ندهید زیرا به‏ طور کاذب احساس وجود توده می‏کنید.

چه نقاطی از پستان را باید معاینه کرد؟

محدوده‏ای که بین استخوان ترقوه از بالا، استخوان جناغ سینه و زیر بغل از طرفین و دو انگشت پایین‏ تر از لبه پایین پستان، در محل کش لباس زیر از پایین قرار دارد، باید معاینه شود.
برای لمس پستان بهتر است دراز بکشید. در حالت دراز کشیده برای معاینه پستان راست یک بالش کوچک زیر شانه چپ و دست چپ را زیر سر قرار دهید. شانه شما بایستی به اندازه‏ای بالا رود که پستان چپ در وسط قفسه سینه قرار گیرد و به هیچ سمتی انحراف نداشته باشد. برای معاینه پستان راست همیشه از دست چپ و برای معاینه پستان چپ همیشه از دست راست استفاده کنید.
همه پستان را با حرکات چرخشی کوتاه لمس کنید. برای لمس انگشتان را روی قفسه سینه با فشار کم، متوسط و زیاد بچرخانید تا لمس سطحی و عمقی در هر ناحیه انجام شود. برای اینکه همه جا را معاینه کنید بهتر است تمام پستان را به‏ صورت دایره‏ های متحدالمرکز از اطراف به سمت نوک به طور جداگانه معاینه کنید.
پس از اینکه تمام پستان را معاینه کردید، دنباله پستان را در ناحیه زیر بغل و سپس گودی زیر بغل را از نظر وجود توده پستانی یا زیربغلی بررسی کنید. سپس پستان مقابل را به همین شیوه لمس کنید.

معاینه پستان را می‏توانید در حین استحمام نیز انجام دهید. در این حالت پوست پستان لغزنده و معاینه پستان‏ها راحت‏ تر انجام می‏شود. اگر پستان ‏های شما کوچک هستند با این روش ابتدا یک دست را روی سر بگذارید و با دست مقابل پستان آن سمت را لمس کنید. اگر پستان‏ های شما بزرگ هستند بهتر است پستان را با یک دست نگاه داشته و با دست دیگر آن را معاینه کنید.
در انتهای معاینه، نوک پستان را مانند حالت دوشیدن فشار مختصری بدهید تا در صورت وجود ترشح، آن را پیدا کنید.

پس از معاینه کامل پستان، در صورت وجود هر یک از موارد زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• لمس توده در پستان
• تغییر سایز اندازه توده ه‏ای که از قبل وجود داشته است
• علائم پوستی مانند فرو رفتگی پوست یا نوک پستان، انحراف نوک پستان، قرمزی، زخم و ...
• پوسته پوسته شدن، قرمزی و خارش نوک پستان
• ترشح غیرطبیعی از نوک پستان